Bağışıklık Sisteminin Şifresi Çözüldü: Nobel Tıp Ödülü Üç Bilim İnsanının Oldu
2025 Nobel Tıp Ödülü, bağışıklık sisteminin kendi vücudumuza saldırmasını engelleyen mekanizmayı ortaya çıkaran üç bilim insanına verildi: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi.
Bu üç araştırmacı, “regülatör T hücreleri” adı verilen özel bağışıklık hücrelerini keşfederek, vücudun kendi hücrelerine zarar vermemesini sağlayan doğal fren sistemini aydınlattı. Bu sayede, otoimmün hastalıklar gibi durumların altında yatan temel nedenler daha iyi anlaşılmaya başlandı.
Regülatör T Hücreleri Nedir?
Shimon Sakaguchi, 1990’lı yıllarda bazı T hücrelerinin bağışıklık sistemini baskılayıcı bir görevi olabileceğini gösterdi. Daha sonra bu hücrelerin “regülatör T hücreleri” olarak adlandırıldığı ortaya çıktı.
Fred Ramsdell ve Mary Brunkow ise bu hücrelerin düzgün çalışmasını sağlayan FOXP3 adlı geni keşfetti. Bu gen bozulduğunda, bağışıklık sistemi kontrolden çıkabiliyor ve vücudun kendi dokularına saldırmasına yol açabiliyor.
Tıpta Yeni Ufuklar Açılıyor
Bu keşif, bağışıklık sistemini kontrol etmeye yönelik yeni ilaçların ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinin önünü açtı. Özellikle otoimmün hastalıklar, organ nakli reddi ve bazı kanser türlerinde bu hücrelerin kullanımı umut verici bir alan haline geldi.
Nobel Komitesi, bu çalışmaların hem temel bilimde hem de klinik uygulamalarda çığır açtığını belirtti.
Neden Önemli?
Hepimizde bağışıklık sistemi bizi mikroplara karşı koruyor. Ama bu sistem bazen sapıtarak vücudun kendi hücrelerine saldırabiliyor. Bu da lupus, tip 1 diyabet, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklara neden oluyor. Regülatör T hücreleri ise bu tür saldırıları engelleyen doğal dengeleyiciler. Onların nasıl çalıştığını bilmek, bu hastalıkları önlemek ya da tedavi etmek için büyük bir adım.
Bilim İnsanlarına Kısa Bakış
-
Shimon Sakaguchi: Japon immünolog. Regülatör T hücrelerini ilk tanımlayan bilim insanı.
-
Fred Ramsdell: Amerikalı immünoloji uzmanı. FOXP3 geninin işlevini ortaya koydu.
-
Mary Brunkow: Genetikçi. FOXP3 mutasyonlarının bağışıklık hastalıklarına nasıl yol açtığını gösterdi.
Bu ödül, bağışıklık sistemine dair bildiklerimizi derinleştirdiği gibi, milyonlarca insanın yaşam kalitesini artıracak tedavilerin de önünü açıyor.
